Hiện nay, môn Cờ vua đã được đưa vào chương trình giảng dạy của các trường tiểu học tại các nước phát triển (như Nga, Mỹ, Singapore…). Các nghiên cứu về lợi ích của cờ vua với giáo dục đã chứng minh rằng môn thể thao trí tuệ này giúp trẻ thông minh hơn bằng cách phát triển các kỹ năng sau:
1. Sự tập trung
Trẻ được dạy về tác dụng của việc quan sát cẩn thận và tập trung khi chơi cờ. Bởi nếu trẻ không quan sát được điều gì đang xảy ra thì dù rất thông minh chúng cũng không thể phản ứng một cách nhanh nhẹn trước các tình huống.
2. Trí tưởng tượng theo logic
Trẻ luôn được khuyến khích để tưởng tượng về kết quả của mỗi nước đi trước khi nó diễn ra. Trẻ nhỏ rèn luyện khả năng hình dung bằng cách tưởng tượng nước đi của các quân trong đầu, đầu tiên là một nước, sau đó là một vài nước và cứ thế tăng lên.
3. Khả năng tư duy cụ thể
Trẻ được dạy suy nghĩ kĩ trước khi đi một nước cờ. Chúng được dạy để tự hỏi bản thân câu hỏi: “Nếu mình đi nước này, đối phương sẽ đi như thế nào và mình sẽ trả lời ra sao?” Dần dần, Cờ vua sẽ giúp trẻ phát triển tính kiên nhẫn và chịu khó tư duy hơn.
4. Khả năng đánh giá tình huống
Trẻ khi học Cờ vua sẽ được dạy rằng chúng không nên làm theo những điều đầu tiên đến trong suy nghĩ của chúng. Chúng được học cách đưa ra hàng loạt các giải pháp cho cùng một vấn đề và cân nhắc lợi hại của những giải pháp đó và chọn cho mình một phương án tối ưu nhất để thực hiện.
5. Khả năng phân tích
Trẻ sẽ học cách đánh giá kết quả của những hành động và sự việc cụ thể. Liệu rằng sự việc này sẽ có lợi hay không có lợi với mình? Các quyết định sẽ tốt hơn khi được tư duy một cách logic.
6. Khả năng tư duy trừu tượng
Trẻ được dạy cách tư duy suy xét từ các chi tiết nhỏ, sau đó hình dung bức tranh toàn cảnh trong mỗi ván cờ. Chúng cũng học cách sử dụng giải pháp của tình huống này áp dụng và sáng tạo cho các tình huống tương tự khác.
7. Khả năng lập kế hoạch
Trẻ nhỏ khi học cờ được rèn luyện để đưa ra các mục tiêu dài hạn và học cách tiến hành các bước để đạt được mục tiêu của mình. Chúng cũng được học cách phân tích, đánh giá, và lập lại kế hoạch khi tình huống thay đổi.
8. Khả năng cân nhắc đồng thời nhiều vấn đề
Trẻ em được khuyến khích không chú tâm quá nhiều vào một vấn đề, chúng được học cách cân nhắc rất nhiều các vấn đề cùng một lúc.
9. Khả năng sáng tạo
Khi học cờ, trẻ học cách đưa ra các giải pháp theo tính chất thiên biến vạn hóa của từng ván cờ, thay vì áp dụng một cách cứng nhắc theo các quy tắc.
10. Tính kỷ luật
Những quy tắc trong khi chơi cờ sẽ rèn luyện cho trẻ tính kỷ luật cao. Ví dụ như khi chơi cờ, trẻ phải đợi đến lượt của mình mới được phép di chuyển quân.
Các kỹ năng trên không cụ thể trong cờ vua, nhưng chúng xuất hiện ở tất cả các phần trong mỗi ván cờ. Cờ vua được ví như một công cụ dạy học đặc biệt, nó kích thích tư duy của con trẻ và giúp chúng hình thành và phát triển các kỹ năng khi chơi cờ. Kết quả là trẻ sẽ có được tư duy tốt hơn, khả năng giải quyết vấn đề nhanh hơn và sự tự tin, độc lập trong suy nghĩ của chính mình.
Các nghiên cứu tại Mỹ và Canada cho rằng Cờ vua giúp cải thiện điểm số trong các kỳ thi tiêu chuẩn cho cả môn toán và môn đọc. Một nghiên cứu có quy mô lớn về chương trình cờ vua ở thành phố New York, với sự tham gia của hơn 100 trường học và 3000 học sinh đã chỉ ra rằng: Kết quả học tập môn tiếng anh và môn toán của những học sinh học Cờ vua luôn luôn cao hơn các học sinh không học cờ.
Tại các trường học, cờ vua như là cầu nối để giúp các em ở độ tuổi khác nhau, những tập thể khác nhau và giới tính khác nhau có cơ hội cùng tham gia một trò chơi mà chúng yêu thích.
Cờ vua giúp trẻ xây dựng mối quan hệ cá nhân và tinh thần đoàn kết khi chúng cùng nhau tham gia một đội để giao đấu với trường khác. Cờ vua cũng dạy cho trẻ tinh thần thể thao – Cách để chiến thắng một cách đẹp nhất và không bao giờ bỏ cuộc trong khi thi đấu.
